Een verkennend rapport, de Investeringsmonitor Energietransitie 2023, toont aan dat netbeheerders, bedrijven en huishoudens in Nederland afgelopen jaar gezamenlijk minstens 25 miljard euro hebben geïnvesteerd in de energietransitie. Het onderzoek, uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), Invest-NL, Rabobank, Alliander en Gasunie, geeft een belangrijke blik op de huidige staat van investeringen en de stappen richting klimaatneutraliteit in 2050. Hoewel de investeringen hoopgevend lijken, wordt benadrukt dat onzekerheden een eenduidige conclusie bemoeilijken.
Investeringen per sector
In 2023 investeerden netbeheerders minstens 6,7 miljard euro, waarvan het overgrote deel (85%) bestemd was voor het elektriciteitsnet. De groei van het elektriciteitsnetwerk is cruciaal voor de elektrificatie van energievoorziening, zoals verduurzaming van huishoudens en de opmars van hernieuwbare energiebronnen.
Huishoudens droegen met minstens 3,9 miljard euro bij, waarbij hun investeringen veelal werden gestimuleerd door overheidssubsidies en -regelingen. De aanschaf van warmtepompen, zonneboilers, woningisolatie en zonnepanelen werden extra gestimuleerd, wat resulteerde in een verhoogde inzet op duurzame woonoplossingen.
Bedrijven waren goed voor minstens 14,3 miljard euro aan investeringen. Deze investeringen, veelal aangewakkerd door fiscale en subsidieprikkels (zoals EIA, MIA, VAMIL en SDE++), onderstreepten de focus op verduurzaming, waaronder wind op zee. Het belang van investeringen in productietechnieken en infrastructuur was evident, met een sterke nadruk op hernieuwbare energieproductie.
Toekomstige investeringsopgave
In de studie van Quintel uit 2024 wordt de investeringsopgave tot 2025 geraamd op tussen de 15,5 en 18,9 miljard euro per jaar, met een bijstelling naar 23 miljard euro op basis van nieuwe gegevens. Het grootste deel van de toekomstige investeringen is nodig voor de elektrificatie van het energiesysteem en het verbeteren van infrastructuur voor transport en distributie. Dit benadrukt dat de opgave in de toekomst fors zal toenemen, zeker richting 2025 en verder.
Het rapport signaleert echter dat er aanzienlijke lacunes zijn in het beschikbare data-overzicht, met name rondom niet-overheidsgestuurde investeringen. Voor een effectieve monitoring en sturing van de energietransitie adviseert het rapport aanvullend onderzoek naar private investeringsstromen en sectorale gegevens.
Conclusie – klimaatneutraliteit nog ver weg
De Investeringsmonitor Energietransitie 2023 toont aan dat er belangrijke stappen worden gezet in de Nederlandse energietransitie. Hoewel de huidige investeringen veelbelovend zijn, blijft de weg naar een volledig klimaatneutraal energiesysteem een uitdaging die verdere monitoring, afstemming en investeringen vereist. Verdere inspanningen, betere data-analyse en bredere betrokkenheid van private sectoren zijn essentieel om het ambitieuze doel van klimaatneutraliteit in 2050 te behalen.
